Smješten svega 14 kilometara od grada Zenice i izgrađen na stijeni iznad klisure, stari grad Vranduk prelijepo je srednjovijekovno zdanje koje sa ponosom stoji na ovom mjestu duži niz vijekova. Osim po svom impresivnom zdanju koje je gotovo savršeno očuvano sve do danas, bio je povremeno i sjedište bosanskih kraljeva, a posebno se za njegovu istoriju spominje pretposljednji bosanski kralj Tomaš.

Prema istorijskim istraživanjima, Stari grad Vranduk je vjerovatno podignut krajem 14. vijeka. Prvobitno je bio banski, a potom kraljevski grad, te je bio i jedini utvrđeni grad u župi Brod, jednoj od sedam župa srednjovjekovne Bosne. Tokom izgradnje utvrde, vodilo se računa o njenoj lokaciji, te je ona konačno izgrađena na veoma važnom putnom pravcu sa ciljem kontrole putne komunikacije.

Tokom svoje istorije, nerijetko je bio meta napada, pa su ga tako u više navrata opsjedale Osmanlije, a koliko je tvrđava bila mudro izgrađena, dovoljno govori podatak da je u svom pohodu na Bosnu 1697. godine, Eugen Savojski, uočivši težinu osvajanja grada, zaobišao Vranduk.

Početkom 18. vijeka, utemeljena je Vrandučka kapetanija, a ubrzo tvrđava počinje da služi i kao zatvor za političke krivce. Austrijske trupe su 1878. godine zauzele grad i u njemu držale posadu do 1890. godine kada je napušten.

Iako se na prvu možda čini mali površinom, čitavo mjesto izuzetno je sadržajno, te se u unutar tvrđave nalazi muzej na čak tri sprata, sa velikim brojem zanimljivih eksponata, među kojima se izdvaja jedan ugovor o trgovini potpisan 1449. godine od strane kralja Tomaša.

Tu se nalaze i topovska cijev, okovi i još nekoliko autentičnih predmeta, kao i veliki broj replika, poput kraljevske trpeze, nošnji i drugih srednjovijekovnih predmeta, koji savršeno dočaravaju život ovog perioda.

Unutar zidova staroga grada pronađeni su brojni arheološki nalazi iz srednjeg vijeka i osmanskog perioda: posude, nakit, novčići, alatke, mamuze, i slično. Svi nalazi su pohranjeni u Muzeju grada Zenice.

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=dTIHl4jyMW8[/embedyt]